Fiestas de San Isidro

Fiestas de San Isidro to niezwykle wyjątkowe święto dla całej społeczności Madrytu, które na kilka dni w roku dodaje na ogół pięknej stolicy Hiszpanii jeszcze więcej kolorytu. San Isidro Labrador to święty, który jet patronem Madrytu. Na jego cześć od 11 do 15 maja ulicami Madrytu przechodzą Gigantes y Cabezudos, czyli przebrani mieszkańcy miasta. Pochód zaczyna się przy Calle de la Sal, a kończy na Plaza de la Villa, po drodze zahaczając o Puerta del Sol i Plaza del Callao. Święto to impreza z muzyką, pokazami i wieloma atrakcjami dla społeczności i turystów w każdym wieku. Program kulturalny i rekreacyjny łączy w sobie tradycję z nowoczesnością.

Kostiumy

Fiestas de San Isidro to też czas, w którym mieszkańcy Madrytu ubierają tradycyjne kostiumy – traje de chulapa lub chula madrileña. Kostiumy pochodzą z XIX wieku. Kobiety dumnie paradują w zwężonych w biodrach i szerokich u dołu sukniach, do których dobierają chusty. Nie zapominają także o kwiecie goździka, który znajduje się na czubkach ich głów. Mężczyźni natomiast nie mogą obejść się bez kamizelek i charakterystycznych beretów.

Suknie kobiet różnią się głównie kolorami.

El Chotis

El chotis to taniec (o którym więcej pisałam tutaj), który towarzyszy obchodzeniu święta, a wręcz jest z nim nierozerwalnie związany. Taniec – podobnie jak tradycyjne stroje – pojawił się w Hiszpanii w XIX wieku. Co ciekawe, pochodzi on z Czech. By zobaczyć wykonanie tańca na żywo, należy udać się do ogrodów Las Vistillas.

Atrakcje Fiestas de San Isidro

Pierwszego dnia święta późnym wieczorem w Plaza Mayor można było wziąć udział w koncercie symfonicznym zorganizowanym przez orkiestrę z Madrytu. W ogrodach Las Visitillas publiczność mogła bawić się przy dźwiękach jazzu, flamenco i muzyki elektronicznej, a więc tradycję połączyć z nowoczesnością. Dzieci nie mogły narzekać na nudę, bo przygotowano dla nich różne gry, warsztaty czy bajki czytane na głos. W San Isidro Park odbył się festiwal tańców i poczęstunek tradycyjnym madryckim gulaszem cocido. Ostatniego dnia Hiszpanie mogą cieszyć się pokazem sztucznych ogni w parku Enrique Tierno Galván. W trakcie trwania święta w mieście odbywa się także sporo uroczystości religijnych.

Hiszpańskie nazwiska.

Hiszpańskie nazwiska – dlaczego są podwójne?

Dwuczłonowe hiszpańskie nazwiska da się bardzo łatwo wytłumaczyć. Otóż pierwsze nazwisko jest nazwiskiem po ojcu, drugie zaś po matce. Dla przykładu córka Álvaro Rodrígueza Garcíi i Valentiny Ramos Rubio to Miriam Rodríguez Ramos. Dzieci Miriam już nie odziedziczą nazwiska po jej matce, czyli ich babci – nazwisko matki zanika w następnym pokoleniu, chyba że jest ona osobą sławną.

Schemat dziedziczenia nazwisk w Hiszpanii.

Nazwiska a dokumenty

Oficjalnie należy używać obu nazwisk danej osoby, a więc we wszelkich dokumentach czy korespondencji znajdziemy nie Álvaro Rodrígueza, a Álvaro Rodrígueza Garcíę. Na co dzień jest inaczej – Hiszpanie najczęściej posługują się tylko pierwszym nazwiskiem, które jest uważane za najważniejsze. Ma na to wpływ ustawa, według której w dokumentach nowo narodzonego dziecka nazwisko ojca stoi na pierwszy miejscu. Jednakże ta sama ustawa przewiduje, że rodzice mogą nie godzić się z takim stanem rzeczy i w takim wypadku możliwa jest zamiana kolejności nazwisk, co niezbyt często, ale jednak się zdarza. Natomiast reguła, której w żaden sposób nie da się ominąć, dotyczy tego, że kolejne dzieci danej pary muszą mieć te same nazwiska i w tej samej kolejności, co ich starszy brat lub starsza siostra. Dla niezadowolonych z decyzji rodziców jest jednak szansa na zmianę swoich personaliów wraz z osiągnięciem pełnoletniości.

Nazwisko po ślubie

Hiszpanka z reguły nie przejmuje po ślubie nazwiska swojego męża, aczkolwiek i w tym przypadku istnieje możliwość zmiany tego stanu rzeczy. Mianowicie Valentina Ramos Rubio może odrzucić nazwisko swojej matki i zamienić je na nazwisko męża, czyli nazywać się Valentina Ramos Rodríguez. Gdyby zamieniła swoje pierwsze nazwisko (Valentina Rodríguez Rubio), miałaby poważne problemy, dlatego że we wszystkich urzędach brano by ją za siostrę Álvaro.

Zmiana nazwiska po ślubie należy jednak do wyjątków. Hiszpanki wolą zachować swoje panieńskie nazwiska. Tłumaczą to tym, że nie widzą powodów, dla których miałyby wyzbywać się swojego „ja”. Ponadto dwa nazwiska – jedno po ojcu, drugie po matce – podkreślają, że stanowią one część dwóch rodzin.

Hiszpańskie nazwiska a ich pochodzenie

Wiele hiszpańskich nazwisk pochodzi od imion, np.: Martínez dawniej oznaczało syn Martina a Rodríguez – syn Rodrigo, itp. Te i inne nazwiska, które kończą się na –ez mają takie właśnie pochodzenie, gdyż końcówka –ez oznacza syna. Poza tym można spotkać się z nazwiskami związanymi z zawodami np. Zapatero (szewc), miastami np. Valencia lub z cechami fizycznymi przodków np. Rubio (blond), Moreno (brązowy).

Ciekawostki

Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso… Tak właśnie brzmi pełne imię i nazwisko słynnego malarza – Pablo Picasso (tę i inne ciekawostki znajdziecie w zakładce ciekawostki).

Hiszpańskie nazwiska, w odróżnieniu od polskich, nie są oddzielane myślnikami – można jednak używać spójnika „de” lub „y”.

Najpopularniejsze nazwiska w Hiszpanii to García, López, Pérez, Rodríguez, González, Fernández, Sánchez i Martínez.

Kuchnia hiszpańska – popularne potrawy

hiszpańskie potrawy — Jedno z najbardziej znanych hispzańskich potraw – paella

Kuchnia hiszpańska jest – obok włoskiej i orientalnej – jedną z najpopularniejszych kuchni świata. Przyciaga nas kolor, smak, naturalne składniki oraz niezwykły aromat iberyjskich dań.

Kuchnia hiszpańska

Kuchnia hiszpańska jest zlepkiem wpływów i inspiracji z wielu regionów, m.in. z Anglii, Francji, Meksyku czy państw arabskich. Każdy z regionów kraju ma swoje najpopularniejsze dania i odmienny sposób ich przygotowania. Wpływ na to miała m.in. historia poszczególnych regionów.

Położenie kraju nad Morzem Śródziemnym sprzyja uprawie wielu warzyw i owoców. Stąd też – oraz w wyniku położenia nad Atlantykiem – bierze się mnogość dań rybnych w hiszpańskiej kuchni czy uwielbienie Hiszpanów do owoców morza. Jednak prymat wiodą przede wszystkim oliwki. Są one uzupełnieniem wielu dań. Hiszpania słynie też z wyrobu smakowitych szynek kiełbas i mięs.

Gazpacho

Kuchnia hiszpańska wielu kojarzy się właśnie z gazpacho, czyli zupą uwielbianą przez Hiszpanów w trakcie upałów. Nic więc dziwnego, że pochodzi z najcieplejszego regionu – Andaluzji. Zupa to mieszanina wody, oliwy z oliwek, octu winnego, soli oraz warzyw takich jak cebula, ogórek, pomidor, papryka. Nie wymaga gotowania i jest podawana na zimno (często z kostkami lodu).

Salmorejo

: Zupa salmorejo

Salmorejo to chłodnik wykonywany z pomidorów. Ponownie jest to danie kuchni andaluzyjskiej. Pochodzi z Kordoby. Jest prosty zarówno w przygotowaniu, jak i pod względem dostępności produktów. Kluczem do wykonania pysznego salmorejo są dojrzałe pomidory i najwyższej jakości oliwa z pierwszego tłoczenia.

Paella

Kuchnia hiszpańska to przede wszystkim paella. Jest to prawdopodobnie najpopularniejsze danie. Paella pochodzi z Walencji. W tradycyjnym wydaniu najważniejszymi składnikami są królik i kurczak, ale Hiszpanie bardzo często przygotowują paellę z owocami morza. Danie powinno być spożywane bezpośrednio z naczynia, w którym zostało przygotowane, czyli najczęściej z patelni z dwoma uchwytami. Zazwyczaj jada się ją na obiad, gdyż jest zbyt ciężkostrawna na wieczorny posiłek.

Migas

Potrawę jada się niemal na całym Półwyspie Iberyjskim. Podstawowymi składnikami są miąższ z „wczorajszego” chleba, mięso wieprzowe, czosnek oraz oliwa z oliwek. Danie jest bardzo sycące i aromatyczne.

Cocido

Cocido to tradycyjny, hiszpański gulasz z ciecierzycy wywodzący się z Madrytu. Gulasz musi być długo gotowany. Udziec wołowy jest nieodłącznym dodatkiem do dania.

Tortilla de patatas

Tortilla de patatas to gruby placek z jajek i ziemniaków przypominający naszego omleta. Nadaje się zarówno na śniadanie, obiad jak i kolację.

Churros

Tradycyjny, tłusty wypiek hiszpański w formie długiego pręta o przekroju w kształcie gwiazdy. Słodkość jest znana w wielu innych krajach.

Jamón serrano

Kuchnia hiszpańska charakteryzuje się mnogością szynek i kiełbas. Jamón to surowa szynka, podduszana tradycyjnymi metodami w specyficznym klimacie m.in. Katalonii. Jest szynką długo dojrzewającą. Hiszpanie uwielbiają Jamón, dlatego często kupują cały udziec wieprzowy szynki.

Chorizo

Tradycyjna kiełbasa wieprzowa o bardzo charakterystycznym zapachu. Jednym z podstawowych składników kiełbasy jest słodka wędzona papryka. Jest dodawane do dań lub jako przystawka do piw i win.

Tapas

Tapas to niewielkie przekąski podawane zazwyczaj do napojów w hiszpańskich barach. Podawane na ciepło lub na zimno. Przyjmują różne formy i przyrządza się je z rozmaitych składników: warzyw, mięs, owoców morza, jajek itp.

Hiszpańskie filmy – kiedyś i dziś

Kadr z filmu „Porozmawiaj z nią” – torreadorka Lydia.

Udane początki

Początki hiszpańskiej kinematografii były bardzo udane. Pierwszy film krótkometrażowy w Hiszpanii można było zobaczyć jeszcze w XIX wieku krótko po narodzinach filmu w sąsiedniej Francji. Tamtejsze kino charakteryzowało się unikalnym stylem, w którym tematyką numer jeden stał się regionalizm. Ówczesne hiszpańskie filmy to kopalnia wiedzy na temat kultury Hiszpanów. Można było tam podziwiać m.in. tańce narodowe takie jak flamenco czy walki byków.

hiszpańskie filmy — Kadr z pierwszego hiszpańskiego fabularnego filmu „Sprzeczka w kawiarni” w reżyserii Fructuosa Gelaberta – procesja.

Kadr z filmu Kadr z filmu „Elektryczny hotel” w reżyserii Segudno de Chamón.

Salvador Dalí

Wielu kojarzy go jako wybitnego malarza, ale Salvador Dalí to też… filmowiec. Jego „Pies andaluzyjski” zrealizowany we Francji w 1929 roku przy pomocy wybitnego hiszpańskiego reżysera Luisa Buñuela to surrealistyczny krótkometrażowy film. Składa się z niepowiązanych ze sobą scen, które mają na celu zszokowanie widza.

Simone Mareuil w jednej z szokujących scen.

Złe czasy dla hiszpańskiego kina

Wybuch wojny domowej w 1936 roku, a potem dyktatura Franco nie sprzyjały tworzeniu sztuki, w tym filmów. Doszło m.in. do zniszczenia ośrodków filmowych, technologia nie postępowała, a cenzura stała się wielką przeszkodą dla swobodnego tworzenia. Ponadto, import filmów zza granicy stał się niemożliwy – rząd stanowczo tego zakazał. Hiszpańskie filmy były jedyną ewentualnością. W czasach dyktatury generała Franco tworzono jednak kino propagandowe, m.in. film „Rasa” wyprodukowany w 1942 roku na podstawie powieści autorstwa Francisco Franco. Filmów propagandowych było jednak niewiele. Po śmierci Franco kino w Hiszpanii nabrało wiatru w żagle. Nie oznacza to natomiast, że wcześniej nie powstał żaden dobry film. „Viridiana” autorstwa już wcześniej wspomnianego Luisa Buñuela to obraz nagrodzony na Festiwalu Filmowym w Cannes.

Kadr z filmu nagordzonego Złotą Palmą w Cannes.

Hiszpańskie filmy dzisiaj

Dzisiejsze hiszpańskie kino to przede wszystkim Pedro Almodóvar. Reżyser zadebiutował w latach 70. i do dzisiaj dzierży palmę pierwszeństwa wśród filmowców z Półwyspu Iberyjskiego. Szybko zyskał międzynarodowy rozgłos, co zaowocowało zdobyciem Oscara. I to dwukrotnie! Każdy z jego filmów zaskakuje i szokuje, ale też porusza ważne społeczne problemy. We „Wszystko o mojej matce” (Oscar za najlepszy film nieanglojęzyczny) jest zmiana płci, w „Porozmawiaj z nią” samotność mężczyzn, w „Skóra, w ktorej żyję” brutalne ludzkie zachowania, a w „Volver” problemy, z którymi borykają się kobiety. Styl Almodóvara jest bardzo charakterystyczny i nie często spotyka się z uwielbieniem. Zapytany przeze mnie Hiszpan odpowiada, że nie znosi twórczości Almodóvara i nie zna nikogo, kto chętnie oglądałby jego filmy. Ponadto dodał, że hiszpańskie filmy są dalekie od dobrego kina.

Co ciekawe, wszystkie zagraniczne filmy w Hiszpanii są dubbingowane i nie ma możliwości, byśmy w kinie obejrzeli film w oryginale z lektorem lub napisami. Dla Polaków takie rozwiązanie wydaje się śmieszne, tym bardziej że dubbing hiszpański jest daleki od perfekcji – w każdym filmie można usłyszeć te same głosy, a ton dziecka wcale takowego nie przypomina. Hiszpańskiemu dubbingowi daleko do naturalności. Hiszpanom jednak wcale to nie przeszkadza.

Wspólnoty autonomiczne Hiszpanii

Polska ma województwa, Niemcy landy, Szwajcaria kantony, a Hiszpania prowincje. Dokładnie jest ich 50, a z kolei w ich skład wchodzi ponad 8000 podstawowych jednostek administracyjnych – gmin. Prowincje mogą tworzyć tzw. wspólnoty autonomiczne, których liczba obecnie wynosi 17. Nie sa to jednostki narzucane odgórnie – prowinicje mogą dobrowolnie łączyć się we wspólnoty.

Wspólnoty autonomiczne Hiszpanii:

Andaluzja (Andalucía)
Aragonia (Aragón)
Asturia (Asturias)
Baleary (Islas Baleares)
Estremadura (Extremadura)
Galicja (Galicia)
Kantabria (Cantabria)
Kastylia-La Mancha (Castilla-La Mancha)
Kastylia i León (Castilla y León)
Katalonia (Cataluña)
Kraj Basków (País Vasco)
La Rioja (La Rioja)
Madryt (Madrid)
Murcja (Murcia)
Nawarra (Navarra)
Walencja (Valencia)
Wyspy Kanaryjskie (Islas Canarias)

Podział nie jest przypadkowy – niektóre ze wspólnot były kiedyś osobnymi księstwami czy królestwami. Oprócz wspólnych cech historycznych spoiwem są też te same cechy gospodarcze czy kulturowe. Niektóre z prowincji nie połączyły się z żadnymi innymi, a stworzyły wspólnoty same w sobie.

Wspólnoty autonomiczne mają znaczną władzę ustawodawczą i wykonawczą. Stopień ich autonomii jest różny. Najszersze kompetencje posiadają: Katalonia, Kraj Basków, Galicja i Andaluzja. To konstytucja Hiszpanii określa prawo wspólnot do samostanowienia. Obok regionów, które usilnie dążą do jak największej samodzielności i autonomii, a nawet niepodległości (Katalonia, Kraj Basków), są i takie, których tożsamość jest ogólnohiszpańska (regiony historycznej Kastylii: Madryt, Kastylia-La Mancha, Kastylia i León, La Rioja, Murcja, Kantabria, Estremadura).

Ten sam kraj, wiele różnic

W każdym z regionów obowiązują trochę inne prawa, zwyczaje i kultura. Za spożywanie alkoholu w miejscu publicznym policja madrycka kara bardzo surowo – mandat może wynieść nawet 600€ (tę i inne ciekawostki znajdziesz w zakładce ciekawostki). Dla porównania w Katalonii suma ta oscyluje w granicach 30-100€. Podobnie rzecz się ma z podatkami. Niektóre ze wspólnot stosują inne regulacje, np. Kraj Basków inaczej nalicza podatek dochodowy od osób prawnych. Ponadto są wspólnoty autonomiczne, w których używa się własnego regionalnego języka – są to Katalonia, Walencja, Kraj Basków i Galicja. Dodatkowo mieszkańcy Andaluzji mogą wydawać się znacznie bardziej pogodni i weselsi niż reszta Hiszpanów.

Tańce narodowe Hiszpanii

Hiszpanie to naród pełen ognistych i temperamentnych ludzi. Takie też są ich tańce narodowe — niezwykle żywiołowe.

TAŃCE NARODOWE

Hiszpania to nie tylko flamenco, które zapewne jako pierwsze przychodzi na myśl. Tradycja tańca w Hiszpanii jest niezwykle bogata. Kraj ten jest zróżnicowany kulturowo, a więc w każdym z regionów tańczy się co innego. W przeszłości w samej tylko Katalonii istniało około 200 tańców tradycyjnych. Nie istnieje oficjalna lista przedstawiająca tańce narodowe Hiszpani, jednak pewne nich stały się na tyle popularne, że zaczęto uważać je za tańce narodowe.

PASODOBLE

Pasodoble, czyli „podwójny krok” to szybki i żywy taniec wokół… wyimaginowanego byka. Odwołuje się do korridy, czyli niezwykle popularnego widowiska, jakim jest walka z bykiem. Tancerz odgrywa rolę torreadora, a tancerka czerwonej płachty. Taniec składa się z trzech części: wejścia na arenę, walki i zabicia byka oraz zwycięskiej parady.

FLAMENCO

Geneza nazwy tańca jest niejasna. Jedna z prawdopodobnych wersji odsyła nas do łacińskiego słowa „flamma”, które oznacza ogień. Nie jest to przypadek. Flamenco to niezwykle ognisty, dynamiczny i żywiołowy taniec. Jego tradycja pochodzi z Andaluzji. Gitara i kastaniety to główne instrumenty we flamenco, którym towarzyszą klaskanie w dłonie czy pstrykanie palcami, czym podkreślana jest rytmiczność kroków. Taniec można wykonywać solo, w ducie lub w grupach. Strój to charakterystyczny element tańca, na który składają się barwne suknie ozdobione falbanami, gorsety, chusty i buty na niskim obcasie. Tancerz często ma w dłoni kastaniety, a tancerka wachlarz. Kroki flamenco polegają na tupaniu w takt muzyki. Tańce narodowe Hiszpanii są przez obcokrajowców często zawężane do flamenco.

BOLERO

Bolero to taniec ludowy z Andaluzji i Kastylii. Pierwsze wzmianki o tańcu pochodzą z XVIII wieku. Jest on niezwykle zmysłowy — ruchy w bolero są przeciągłe, a gestykulacja bardzo bogata. Można go tańczyć solo lub parami.

JOTA

Jota pochodzi z północnej części kraju — z Aragonii. Jotę zazwyczaj tańczy się parami lub w grupach, podnosząc ręce nad głowę i jednocześnie używając kastanietów. To właśnie wspomniane kastaniety oraz obcasy tancerzy wyznaczają rytm. Jota pojawia się w „Rapsodii hiszpańskiej” F.Liszta.

SEVILLANAS

Taniec pochodzący z samej Sewilli i jej okolic. Sevillanas są podobne do flamenco — w XIX wieku uległy jego wpływom. Taniec ma ograniczony wzorzec muzyczny, ale jest on bogaty w teksty oparte na wiejskim życiu i motywach miłosnych. Najczęściej jest tańczony na różnego rodzaju targach i festiwalach. Choreografie Sevillanas są bardzo stabilne i łatwe do zapamiętania, dlatego osoby chcące nauczyć się flamenco, często zaczynają od kroków Sevillanas.

CHOTIS

Chotis to najbardziej typowy taniec Madrytu od XIX wieku. Jest tańczony na tradycyjnych festiwalach. Niektóre melodie, do których tańczy się chotis, jak np. „Madrid, Madrid, Madrid” są znane w całej Hiszpanii.